134. (Nie)idealny "System" ZSRR

AUTOR: Tom Rob Smith

TYTUŁ ORYGINALNY: Child 44

TŁUMACZ: Łukasz Praski   

SERIA: Lew Demidow

TOM: Pierwszy 

ROK WYDANIA: 2015

WYDAWNICTWO: Albaros Andrzej Kuryłowicz

OPIS

W raju, jakim jest ZSRR lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku, przestępczość nie istnieje. Tak w każdym razie twierdzą władze, i kiedy na torach zostają znalezione okaleczone zwłoki dziecka, utrzymują, że był to wypadek.

Funkcjonariusze bezpieki Lew Demidow musi zamknąć usta rodzicom, którzy są przekonani, że ich dziecko zostało zamordowane. Tak jak ze wszystkich obowiązków wobec socjalistycznej ojczyzny, również z tego Demidow wywiązuje się bez zarzutu. Kiedy jednak w makabryczny sposób giną kolejne dzieci, jego wiara w nieomylność partii zostaje zachwiana.

Narażając na śmiertelne niebezpieczeństwo siebie i kobietę, którą kocha, i mając przeciwko sobie cały aparat władzy, na własną rękę rozpoczyna śledztwo.  [1]

RECENZJA

Gdy mama podawała mi książkę w sklepie nie byłam przekonana, ale widząc tylko w opisie skrót ZSRR zrozumiałam, że muszę mieć tę pozycję w swojej biblioteczce i natychmiast ją przeczytać. Bez większego namysłu zapłaciłam za powieść Pana Smitha i wpadłam w nią jak śliwka w kompot.

Wstęp książki jest obrzydliwy i pełen okrucieństwa, jakie panowało w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich przed wojną, w jej trakcie oraz po wojnie. Kilka razy po plecach przeszedł mnie dreszcz obrzydzenia i wstrętu. Pokazano, do czego zdolni są ludzie w chwilach największej słabości. Barbarzyństwo, kradzież a nawet kanibalizm był na porządku dziennym. Każdy chciał przede wszystkim przetrwać, a to budziło w ludziach wszelkiego rodzaju okrucieństwa. Chociaż początkowo wstęp wydaje się kompletnie wzięty z czapy i niepasujący do reszty to w końcu łączy się on z całą resztą. Sądziłam, że jest on związany z pozostałą treścią tylko i wyłącznie poprzez jedną osobę, ale gdy kartkowałam kolejne strony powieści w pewnym momencie wyrwało mi się w środku nocy głośne, wyraźne „o kur….” Mimo, że już przed tym wiedziałam, że jest to książka dobra tak w tym wypadku czułam, że jest wyśmienita, ale do idealnej jej trochę zabrakło.

Lwa Demidowa poznajemy, gdy jest w trakcie prowadzenia jednocześnie dwóch śledztw. Jedno dotyczy pewnego weterynarza, który podejrzewany jest o spiskowanie z ambasadorami krajów zachodnich, co w czasach komunizmu radzieckiego było największym przestępstwem i karane było śmiercią, a wcześniej bolesnymi torturami. Druga to sprawa śmierci małego chłopczyka, który był synem kolegi Lwa. Rodzice i cała reszta rodziny przekonana jest, że dziecko zostało zamordowane. Jednak system, w jakim żyje Lew mówi jasno: w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich nie istnieje coś takiego jak zbrodnia, przestępstwo czy margines społeczny. Ludzie czują się bezpieczni, a państwo o nich dba. Dlatego właśnie głównym zadaniem Lwa jest przekonanie rodziców chłopczyka, że ten zginął w wyniku nieszczęśliwego wypadku.

Niestety Lew ma również wrogów, którzy nie cofną się przed niczym by go skazać na śmierć, kołchoz czy inna karę. W wyniku intrygi on i jego żona zostają przeniesieni do innego miasta o kilkaset kilometrów od Rosji, a on także już przestał być funkcjonariuszem bezpieki, a został zdegradowany do roli zwykłego milicjanta, jakich na pęczki jest w ZSRR. Znalezienie kolejnego ciała małego dziecka zdecydowanie go szokuje i zaczyna prowadzić coś na kształt prywatnego śledztwa, w którym pomaga mu jego przełożony, a im głębiej w książkę tym prawda okazuje się znacznie bardziej szokująca niż można sądzić…

I stop! Żadnych więcej szczegółów. Przejdźmy do innych spraw. Jeśli chodzi o samo prowadzenie akcji no to z lekka się wlekło na początku i czytelnik zastanawiał się: na co to komu? Jednak nasunęło mi się porównanie tego do sagi Larssona. Tam też pytałam się przez 1/3 powieści: ale po co to? Na szczęście wszystko złożyło się w logiczną całość i autor nie pogubił się w pomyśle, jaki miał do przekazania. Czy został oddany cały klimat tamtych czasów? Nie wiem, bo w nich nie żyłam, ale nie odczułam też, żeby autor czuł się zagubiony w opisywanych przez siebie wydarzeniach. Oddawał biedę, nędzę oraz inne okropności w sposób rzeczywisty i wiarygodny. Udało mu się nawet ująć coś, czego się nie spodziewałam, że zło i walka o przetrwanie nie zawsze wygryza i uśmierca dobro w ludziach.

Autor pisze ciekawie i uwierzcie mi, że najbardziej żałuję, że nie mogłam poświęcić się tej powieści w całości z powodu braku czasu. Czytałam ją na wyrywki, czasami kilka kartek przez kilka dni, więc jeśli chcecie poczuć ten dreszczyk emocji i adrenaliny zapewnijcie sobie przy tej lekturze sporo wolnego czasu.

Ważne! Autor czerpał z historii mordercy i człowieka psychicznie chorego, który żył naprawdę i który przez wiele lat paraliżował rodziców w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Jego historia skończyła się w inny sposób, a próby wyjaśnienia jego choroby psychicznej nigdy nie podjęto, bo przecież w systemie idealnym, jakim był ZSRR nigdy nie było niczego złego ani morderstw, dewiacji ani też patologii. Wszystko było idealne, a całe zło było skutkiem kapitalizmu na zachodzie. Specjalnie nie zdradzam tutaj nazwiska osoby, o której w rzeczywistości pisał Smith, by zostawić frajdę z odkrywania wszystkiego samemu – ja popełniłam błąd czytając spojler filmu, który właśnie leci w kinach i cała radość poszła… no tam.

Nie podobała mi się naiwność paru fragmentów, kilka rzeczy, które były zbyt banalne, więc za to trochę obniżyłam swoją ocenę. Jednak uznaję książkę za bardzo dobrą i polecam, a sama aż się trzęsę by zakupić kolejne pozycje tego autora. Coś mi mówi, że właśnie stałam się fanką tego pisarza.

"Kiedy sytuacja się odwróci, każdy może żałować swoich czynów" ~ Tom Rob Smith, System, Opole 2015, s. 358.

OCENA: 8/10

[1] Opis pochodzi z okładki książki

Wiecie, co Lady Spark "uwielbia" najbardziej?
Gdy promotor sam powoduje obsunięcia w oddaniu ostatecznej wersji pracy, gdy nie czyta wszystkiego na czas. Może do wtorku się wyrobi... Może.
Idę czytać, to mi tylko pozostało.